فضای مجازی از بی استعداد‌ها هم سلبریتی می‌سازد
معروف: دکتر احسان شاه قاسمی، دکترای علوم ارتباطات، دکتر مجید منعمی، دکترای مدیریت رسانه و علی زارعان، تهیه کننده سازمان صدا و سیما با موضوع سلبریتیسم و فرهنگ شهرت، گفت‌وگویی انجام شد.
آیا می‌توانیم سلبریتی‌ها را حاصل فضای رسانه‌ای و مجازی این زمان بدانیم؟
علی زارعان اظهار داشت: متاسفانه اخیرا واژه سلبریتی مورد قضاوت مقدماتی قرار گرفته است. در واقع این اصطلاح به فرهنگ ما وارد شده و آنچه که باید مورد ارزیابی قرار بگیرد کارکرد آن است. فضای مجازی یک فرصت به ما داده است تا برخی از انسان‌ها را برجسته‌تر کنیم. یعنی افراد مشهور همواره در طول تاریخ وجود داشته اند، نوع رسانه، قدرت و گسترش آن تغییراتی در ضریب درصد شهرت ایجاد کرده است، اما مفاهیم کلی تغییر نیافته است.
رسانه‌ها در طول زمان چگونه در معروفیت افراد نقش دارند؟
مجید منعمی گفت: سلبریتی‌ها همان چهره‌هایی هستند که دچار شهرت شده اند که سبک معروفیت این افراد با توجه به گذر زمان تغییر کرده است. زمانی که تنها رادیو و تلویزیون به عنوان رسانه در جامعه وجود داشت، برقراری ارتباط یک سویه بود، اما زمانی که رسانه پیشرفت کردند و در سطح بالاتر قرار گرفتند و به صورت تعاملی درآمدند، داستان انسان‌های مشهور تغییر کرد.
اگر در گذشته فردی از طریق تلویزیون به انسان معروفی تبدیل می‌شد، همان چیزی را می‌توانست به مخاطبین خود القا کند که رسانه مورد نظر با توجه به شایستگی شخص انتقال می‌داد، اما در دنیای امروز با رسانه‌های تعاملی سبک اثرگذاری متفاوت خواهد بود.
در حال حاضر صفحات اینستاگرام یک رسانه با مالکیت خصوصی است که یک چهره و سلبریتی در اختیار خود دارد و آنچه که مدنظر دارد را به صورت کامل منتقل می‌کند. این مقوله قوت و ضعف‌هایی را با خود به همراه دارد که اگر نظارت در قالب وضع قانون و مالیات وجود نداشته باشد، خیلی رها خواهد بود و سواستفاده‌های فراوانی به دنبال خواهد داشت.
چه عاملی سبب گرایش افراد به سلبریتی‌ها می‌شود؟
احسان شاه قاسمی بیان کرد: انسان یک موجود اجتماعی است که در امور مختلف نیاز به همزاد پنداری با گروه‌های مختلف دارد که سبب در نظر گرفتن مرجعیت در حوزه‌های مختلف می‌شود. در فضای مجازی ما با یک مرجعیت کاذب و صنعت فاسد روبرو هستیم که افراد در آن برای مشهوریت نیازی به استعداد و شایستگی خاصی ندارند و گاهی بی استعداد بودن شخص سبب ایجاد تمایز او با سایرین می‌شود. این فرد به عنوان نماینده بی استعداد‌ها بالا می‌رود و به آن‌ها القا می‌کند که حتی ما بی استعداد‌ها هم می‌توانیم مشهور باشیم.
تاثیر فعالیت سبلریتی‌ها بر کودکان چگونه است؟
علی زارعان بیان کرد: مخاطب کودک ۲۰ برابر بیش از افراد بزرگسال از رسانه‌ها اعم از تلویزیون و فضای مجازی تاثیر می‌پذیرد و این موضوع به شدت خطرناک است. در کنار این موضوع باید به این نکته توجه داشت که بخش بزرگی از شخصیت افراد در سنین زیر ۷ سال شکل می‌گیرد و همین کودکان در آینده متملک فضای مجازی خواهند بود؛ بنابراین آموزش سواد رسانه‌ای و خود مراقبتی یک اقدام پیشگیرانه برای این حوزه و آسیب‌های احتمالی در آینده محسوب می‌شود.
آیا خانواده‌ها می‌توانند بر میزان تاثیر پذیری فرزندانشان از سلبریتی‌ها نظارت کنند؟
مجید منعمی گفت: یکی از خاصیت رسانه‌های نوین همه جایی بودن آنهاست یعنی در هر زمان و مکان قابل دسترسی هستند. از سوی دیگر آمار نشان می‌دهد سرانه مصرف اینترنت در دنیا چهار ساعت، اما در ایران هفت ساعت در روز است که بخش زیادی از این زمان به اینترنت موبایلی مربوط می‌شود؛ بنابراین نظارت و کنترل خانواده به حداقل می‌رسد.
زمانی که می‌بینیم برخی از ارزش‌های اجتماعی توسط برخی از افراد در جامعه عرضه می‌شود و به تدریج ذائقه‌ها را تغییر می‌دهد، باید درصدد افزایش سواد رسانه‌ای برآییم. همچنین در خصوص سلبریتی‌ها باید قوانین خاص وضع شود تا بتوان آن‌ها را کنترل کرد.
منبع: رادیو گفت‌وگو